niejednoogniskowo

Niejednoogniskowo to przymiotnik i adverbium opisujące układy optyczne, w których istnieje więcej niż jeden punkt ostrości lub więcej niż jedna odległość widzenia. W optyce i okulistyce termin ten najczęściej odnosi się do soczewek korekcyjnych, które zapewniają kilka odległości ostrości naraz, w przeciwieństwie do soczewek jednoogniskowych.

W optyce okularowej i okulistyce soczewki niejednoogniskowe służą przede wszystkim korygowaniu presbiopii (słabszego widzenia z bliska z wiekiem) poprzez zastosowanie kilku stref ostrości. Tradcyjne soczewki bifokalne mają dwie odrębne moce i zazwyczaj widoczną granicę między strefami; trifokalne dodają trzecią strefę do widzenia z bliska; soczewki progresywne (z gładnym przejściem mocy) nie mają widocznych granic między strefami, zapewniając płynne przejście od dalekiego do bliższego widzenia. Niejednoogniskowe soczewki stosuje się także w postaci soczewek kontaktowych multifokalnych.

W projektowaniu i użytkowaniu istnieją różnice między wariantami. Soczewki progresywne starają się ograniczać zniekształcenia na obrzeżach i zapewnić komfort widzenia na różne odległości, choć wymagają adaptacji. Istnieją także specjalistyczne wersje do pracy przy komputerze, uprawiania sportu czy prowadzenia pojazdów. W medycynie okulistycznej multifokalność może być także stosowana w implantach soczewkowych po operacjach katarakty.

Historia niejednoogniskowości obejmuje wynalezienie soczewek bifokalnych przez Benjamina Franklina w XVIII wieku, a następnie rozwój soczewek trifokalnych i progresywnych, które stały się popularnym rozwiązaniem na potrzeby widzenia na wiele odległości bez konieczności częstej zmiany okularów. Zaletą jest wygoda, lecz wadami mogą być koszty, konieczność dopasowania oraz początkowa adaptacja do nowego sposobu widzenia.