nefnifallið

Nefnifallið, oft kallað nominative, er eitt af íslenskum nafnföllum. Það er notað til að marka frumlagsetningar eða þýða þann sem framkvæmir athöfn eða er tilgreindur með sagnorðinu. Í nefnifalli er grunnform nafnorða og fornöfn sem segja til um hlutverk þeirra í setningu. Aðrir nafnföll—þolfalls (accusative), þágufalls (dative) og eignarfall (genitive)—marka hlutverk sem hlutverk sagnar, þ.e. fyrir þol, þágufall og eignir, en nefnifallið stendur sem grunnforminn sem öll fallbeyging eru byggð á.

Helstu notkunarleiðir nefnifallsins eru:

- Frumlag setningar: sá sem framkvæmir athöfn eða er lýstur með sagnorðinu. Dæmi: Stúlkan hlær. Húsið stendur.

- Lýsing með könnunar- eða ríkissetningum: þegar nafnorð eða fornafnið stendur sem eigindi eða lýsing á persónu eða hlut, oft í samhljóðandi samsetningu við sagnorðið: Hann er kennari.

- Forsetningarlaus orð: í mörgum tilvikum er nefnifall notaður þegar nafnorð kemur í grunnmynd í setningunni, án sérstakra forsetningar sem breyta til falls.

Samræmi og beyging: lýsingarorð og greinir (ef til staðar er) samræða nefnifallinu í kyni og tölu. Í mörgum tilvikum breytast endingar nafnorða í öðrum föllum, en nefnifallið einkenni er grunnform sem þau endurreisa til í framburði og merkingu.

Dæmi:

- Stúlkan hlær. (frumlag)

- Húsið er stórt. (frumlag með lýsingu)

- Ég er kennari. (predikativt nafnorð í nefnifalli)

Nefnifallið er grunnatriði í íslensku málkerfi og tengist öllu fallkerfinu með beinni beitingu í setningum og samsetningum.