morfologjisë

Morfologjisë është degë e gjuhës që studion formimin, strukturën dhe ndryshimin e fjalëve. Ajo shqyrton se si fjalët ndërtohen nga njësitë më të vogla me kuptim, që quhen morfeme, dhe si këto njësi bashkëveprojnë për të formuar fjalë të reja me kuptim dhe funksion gramatikor të caktuar.

Morfemet janë njësi të vogla që mund të jenë të lirë ose të varura. Një morfem i lirë mund të qëndrojë vetë si një fjalë (p.sh. fjala “fjalë”). Një morfem i varur bashkohet me rrënjën dhe krijon ndryshime të formës së fjalës (p.sh. sufiksat dhe parashtesat që japin kuptim gramatikor ose përdorin për të ndryshuar zgjedhjen gramatikore).

Morfologjia klasifikohet kryesisht në fleksion, derivacion dhe, në disa gjuhë, kompozitë. Fleksioni përfshin ndryshimin e formës së fjalës për të shprehur kategoritë gramatikore si numri, gjinia, koha ose ras. Shembull: “libër” dhe “libri” (pas kyçjes së formës definitive/shtesa), ose “libra” (plurali i paqartësuar). Derivacioni krijon fjalë të reja me kuptim të ri duke shtuar sufikse ose parasufikse, si fjalët “lexues” nga folja “lexo”. Kompozita bashkon dy ose më shumë fjalë për të formuar një fjalë të re.

Morfologjia krahasohet me sintaksën dhe me fonologjinë dhe luan rol të rëndësishëm në kuptimin dhe përdorimin e fjalëve në një gjuhë. Ajo është pjesë thelbësore e analizës gjuhësore dhe të mësuarit të gjuhës.