Morfologjia

Morfologjia është degë e lingvistikës që studion formimin dhe strukturën e fjalëve, si fjalët ndërtohen nga njësitë më të vogla të kuptimit dhe si këto njësie ndërveprojnë për të shprehur kuptim dhe funksion gramatikor. Njësia bazë e studimit është morfema, një njësi linguistike që mund të ngjitet në kuptim ose në funksion dhe që nuk mund të ndahen në mënyrë domethënëse pa ndryshuar kuptimin e fjalës. Morfemet mund të jenë të lexueshme (morfeme lexikale) ose të funksionit gramatikor (për shembull afikset dhe prapashtesat).

Proceset kryesore morfolologjike përfshijnë infleksionin, që ndryshon formën e fjalës për kohë, numër, gjini dhe mënyrë; derivacionin, që krijon fjalë të reja nga rrënjë dhe afiksë; dhe kompozicionin, që bashkon dy ose më shumë fjalë për të formuar një njësi të re leksikale. Në studimin tipologjik të gjuhëve, morfologjia klasifikohet sipas mënyrës së shprehjes së kuptimit dhe strukturës së fjalëve në kategorive të ndryshme, si fusionale, agglutinative, isolante dhe polysynthetike.

Morfologjia ndërvepron ngushtësisht me sintaksën dhe semantikën: formimi i fjalëve përcakton të drejta dhe role gramatikore që pastaj kontribuojnë në ndërtimin e frazave dhe në kuptimin e tyre. Ajo ka aplikime në përpunimin e gjuhës natyrore (NLP), në krijimin e lojërave leksikore, në analizën etimologjike dhe në studimet historiko-gramatike të gjuhëve. Në këtë mënyrë, morfologjia shërben si ngjitëse ndërmjet formës dhe kuptimit në gjuhë.