miniatury

Miniatury to określenie odnoszące się do dzieł sztuki wykonanych w małej skali lub do drobnych przedstawień w różnych mediach. Pojęcie obejmuje tradycyjnie miniaturowe obrazy i rzeźby, a także drobne elementy dekoracyjne w iluminowanych kodeksach oraz współczesne modele i makiety.

W sztuce europejskiej średniowieczu i renesansie miniatury najczęściej kojarzone były z iluminatorstwem. W manuskryptach wykonywano malarskie sceny, inicjały i marginesy na pergaminie lub vellumie, używając tempery, pigmentów i złota. Skala bywała zróżnicowana, a cechą charakterystyczną była niezwykła precyzja i bogactwo detali.

Portretowe miniatury na dworach europejskich od XVI do XIX wieku zdobyły popularność jako drobne, przenośne pamiątki. Malowano je na kości słoniowej lub papierze techniką akwareli lub gouache’u, często oprawiano w medaliony noszone jako biżuteria lub przechowywane w szkatułkach.

W tradycjach azjatyckich rozwijały się odrębne szkoły miniaturowych malowideł na papierze, zwłaszcza perskich, mongolskich i indyjskich. Charakterystyczne były drobiazgowe szczegóły, złożone kompozycje i intensywne barwy. Motywy obejmowały dworskie sceny, epikę i literackie tematy; malowano mineralnymi i organicznymi pigmentami, często z delikatnym konturem.

Współcześnie miniatury obejmują zarówno tradycyjne dziedziny, jak i nowe zastosowania. Oprócz klasycznych obrazów i rzeźb istnieją miniaturowe modele architektoniczne, makiety modelarskie i figurkarskie, a w sztukach cyfrowych także wirtualne miniatury. Rozwój druku 3D i projektowania komputerowego umożliwił tworzenie precyzyjnych, wielkościowo ograniczonych dzieł na szeroką skalę.