litosferze

Litosfera to zewnętrzna, sztywna warstwa Ziemi, obejmująca skorupę ziemską i górny, stały fragment płaszcza. Dzięki swojej sztywności tworzy płyty tektoniczne, które poruszają się po bardziej plastycznej części płaszcza zwanej asthenosferą. Litosfera stanowi mechaniczną podbudowę dla procesów geologicznych, które kształtują powierzchnię Ziemi.

W skład litosfery wyróżnia się dwa główne typy: litostfera kontynentalna i litostfera oceaniczna. Kontynentalna jest grubsza i zbudowana głównie ze skał granitowych i granodiorytowych, podczas gdy oceaniczna jest cieńsza i składa się przede wszystkim ze skał bazaltowych. Grubość litostfer różni się w zależności od regionu: kontynentalna zwykle sięga kilkuset kilometrów, a oceaniczna od kilkudziesięciu do około stu kilometrów.

Pod spodem leży asthenosfera, część górnego płaszcza o plastycznych właściwościach. Litosfera wraz z całą swoja masą tworzy ruchomy system, w którym płyty poruszają się względem siebie na granicy z asthenosferą, zwaną granicą litosfery i asthenosfery (LAB). Głębokość LAB różni się w zależności od miejsca: pod oceanami zwykle 60–100 km, pod kontynentami około 100–200 km, a w niektórych kratonach może być głębsza.

Ruchy płyty litosferycznej stanowią podstawę teorii tektoniki. Płyty mogą się rozchodzić na grzbietach śródoceanicznych, zbiegać i ulegać subdukcji na granicach kontynentalno‑oceanicznych, lub przesuwać się względem siebie na granicach transformacyjnych. W wyniku tych ruchów występują trzęsienia ziemi, erupcje wulkaniczne i ruchy górotwórcze, kształtujące krajobraz Ziemi.