hlutfallskosninga

Hlutfallskosningar eru kosningar þar sem sæti í löggjafarvaldinu eru úthlutuð í samræmi við hlutfall atkvæða hvers flokks. Markmiðið er að hvert atkvæði hafi svipaðs virði og að meiri sveigjanleiki til komi fyrir stöðuga, fjölflokkakerfi frekar en einfalda meirihlitasögu. Slíkar kosningar eru oft notaðar til að tryggja breiðari og næmari þátttöku minni og minni flokka í löggjöf.

Helstu einkenni hlutfallskosninga eru fjölkjörskjördæmi, oft með skráðum listum eða opinum listum, og aðferð til að umbreyta atkvæðum í sæti. Notkun mismunandi úthlutunaraðferða kemur til, til dæmis dreifiaðferða (divisor methods) eins og D'Hondt eða Sainte-Laguë, eða skammta- eða heildarskammtaaðferðir (quota methods) eins og hare- eða Droop-skammtaaðferðir. Sum kerfi nota jafnframt jafngjalda eða uppfærðar sætaaukanir til að bæta heildarhlutfalli þingsins.

Það sem oft skiptir máli er hvort flokkar komast yfir þátttökurhind fyrir að fá sæti (fylgir oft 3–5% þröskuldur). Einnig ákvarðar stórt kjördæmi alþjóðlega jafnvægi: stærri kjördæmi geta aukið jafnvægi atkvæða en minnkað beint samband milliliða milli atkvæða og sæta.

Fyrirkomulag hlutfallskosninga eykur fjölbreytni í þinginu og gerir minni flokkum kleift að komast að, en getur líka leitt til samsteypustjórn eða flóknari samráða. Kerfið er algengt í mörgum Evróðulöndum og öðrum heimsálfum, með mismunandi útfærslur eftir löndum.