heimsfaraldri

Heimsfaraldri er alþjóðleg útbreiðsla smitsjúkdóms sem nær yfir mörg lönd og oft margar heimsálfur, með smitum sem berast milli landa. Slíkir faraldurar einkennast af mikilri útbreiðslu og oft nýju agens sem almenningur hefur litla eða enga ónæmisvarnir gegn. Eftirlit, rannsóknir og alþjóðleg samvinna eru lykilatriði til að sporna gegn útbreiðslu og til að þróa bóluefni og meðferðir.

Orsakir heimsfaraldra eru oft veirur eða aðrar sýklar sem hafa hátt smitunarálag og geta smitast milli manna auðveldlega. Smit berst margvíslega, t.d. með ferðamönnum, milliliðalausri tengingu og flutningi vöru. Mikilvægt er að landaöfl og alþjóðleg stofnanir eins og Alþjóðaheilbrigðisstofnun (WHO) fylgist með faraldrinum, hvetji til samvinnu og styðji þróun bóluefna og meðferða.

Dæmi um markverða heimsfaraldra í nútímasögu eru Spanska flensan (1918–1919), Asísk inflúensa (1957–58), Hong Kong inflúensa (1968–69), HIV/AIDS frá um 1981, H1N1 inflúensa (2009) og COVID-19 (frá 2019). Slík faraldrar hafa haft víðtæk áhrif á heilsu, samfélög og hagkerfi, og hafa aukið þörf fyrir alþjóðlega samvinnu, hraða þróun bóluefna og samhæfða aðgerða til að draga úr útbreiðslu.