geçerlilii

Geçerlilik, Türkçe’de bir kavramın veya belgenin amacına uygun, geçerli ve uygulanabilir olduğunu ifade eden bir terimdir. Yazımında sık karşılaşılan hatalardan biri geçerlilii biçimidir; doğru kullanım geçerlilik’tir. Bu kavram, çeşitli alanlarda farklı anlamlarda kullanılır ve genelde “geçerli olma durumu”nu ifade eder.

Bilimsel ve ölçme bağlamında geçerlilik, bir ölçek veya testin ölçmeyi amaçladığı kavramı ne kadar doğru ölçtüğünü belirler. Bu bağlamda üç temel tür öne çıkar: içerik geçerliliği, bir ölçüm aracının ölçmesi gereken alanı kapsayıp kapsamadığını değerlendirir; yapı geçerliliği, ölçümün soyut kavramıyla ilgili teorik olarak beklenen ilişkileri ne kadar gerçekleştirdiğini inceler; kriter geçerliliği ise ölçüm sonuçlarının başka güvenilir ölçütlerle ne kadar iyi ilişkili olduğunu değerlendirir. Ayrıca iç geçerlilik ve dış geçerlilik gibi kavramlar da deney ve gözlemsel çalışmalarda dikkate alınır.

Yasal, kurumsal ve uygulamalı bağlamlarda geçerlilik, bir sözleşmenin, düzenlemenin, sertifikanın veya teklifin yürürlükte olup olmadığını belirler. Örneğin bir kuponun geçerlilik süresi, bir belgenin geçerliliği veya bir standartın uygulanabilirliği, ilgili taraflar için geçerlilik kavramını doğrudan etkiler. Böyle durumlarda geçerlilik, güvenilirlik ve yetkilendirme ile ilişkilendirilir.

Geçerlilik, Türkçe’de çoğunlukla geçerlilik veya geçerli olma durumu olarak kullanılır ve küresel literatürde “validity” karşılığına gelir.