félagsvísindi

Félagsvísindi er samheiti yfir þær greinar sem fjalla um mannlegt samfélag og félagslegt atferli. Þær leitast við að útskýra hvernig samfélög myndast og breytast, hvernig stofnanir vinna og hvernig fólk tengist hvert öðru innan menningar, efnahags- og valdasviða. Með samruna megindlegra og eigindlegra aðferða leita félagsvísindi að kenningum og gögnum sem geta stuðlað að betri skilningi og lausnum á samfélagslegum vanda.

Undirgreinar félagsvísinda eru mörg, þar á meðal félagsfræði, stjórnmálafræði, hagfræði, sálfræði, mannfræði, landfræði og afbrotafræði.

Aðferðir í félagsvísindum eru fjölbreyttar og sameina megindlegar og eigindlegar aðferðir. Rannsóknir byggjast oft á könnunum, viðtölum, þátttökuaðferð, tilraunum eða arkívsrannsóknum og nota tölfræði- og gögnagreiningu til að draga ályktanir. Siðfræði og forsendur rannsóknar eru mikilvæg til verndar þátttakendum og gæðakerfa.

Saga félagsvísinda þróaðist að mestu á 19. og 20. öld með tilkomu nútímavísinda og uppbyggingu háskóla. Í dag starfa þau víða um heim og hafa áhrif á stefnumótun, menntun, heilbrigðismál og samfélagslega þróun.

Félagsvísindi hafa mikil áhrif á hagnýta ákvarðanatöku og opinbera umræðu. Þau veita gögn og kenningar sem hafa áhrif á stefnu í menntamálum, atvinnu- og velferðarmálum, löggjöf og úrræði. Samtímis hafa þau forgangsverk í gagnrýnni umræðu um miðlun upplýsinga, lýðræði og borgaraleg réttindi og krefjast siðferðilegrar ábyrgðar og trúnaðar gagnvart þátttakendum.