fitoekstraksiyon

Fitoekstraksiyon, bitkilerde bulunan biyolojik olarak aktif bileşenlerin çözücü veya fiziksel yöntemlerle ayrıştırılıp yoğunlaştırılması sürecidir. Hedef bileşenler uçucu yağlar, polifenoller, alkaloidler, terpenoidler ve pigmentler gibi geniş bir kimyasal yelpazeyi kapsar. Bu süreç, bitkinin kurutulduğu veya taze materyalin çözücüyle temas ettirildiği bir dizi adımı içerir ve çözücü seçimi ile işlem koşulları hedeflenen bileşene göre belirlenir.

Yöntemler

- Geleneksel çözücü ekstraksiyonu (macerasyon, Soxhlet gibi sürekli geri dönüşümlü sistemler)

- Hidrodistilasyon veya buhar distilasyonu (özellikle uçucu yağlar için)

- Süperkritik akışkan ekstraksiyonu (çoğunlukla CO2 ile)

- Ultrasonik yardımlı ekstraksiyon

- Mikrodalga yardımlı ekstraksiyon

- Enzimatik yardımlı ekstraksiyon

İşlem akışı ve konumlandırma

Bitki materyali ön işlem görür (kurutma, öğütme). Hedef bileşene uygun çözücü ve ekstraksiyon koşulları (sıcaklık, süre, basınç) seçilir. Ekstraksiyon sonrası çözücünün uzaklaştırılması, konsantrasyon ve saflaştırma (kromatografi, distilasyon) adımları izler. Kalite kontrol ve potansiyel çözücü kalıntılarının giderilmesi dikkate alınır. Çevresel etkiler ve güvenlik konuları güncel olarak yönetime tabidir.

Uygulama alanları

Gıda, kozmetik ve ilaç sanayi başlıca uygulamalardır. Fitoekstraksiyon ile elde edilen bileşikler, aroma ve tat vericiler, doğal renklendiriciler, antioksidanlar ve farmasötik aktif maddeler olarak kullanılır. Standartlaştırma ve kalite akreditasyonu (gMP, pharmacopeial standartlar) süreçlerin güvenilirliğini artırır.