fethetmek

Fethetmek, Türkçede bir bölgeyi, şehri ya da devleti askeri güç kullanılarak ele geçirme, hüküm altına alma anlamına gelen bir fiildir. Genelde tarihsel, askeri ve siyasi bağlamlarda kullanılır; Anadolu’yu fethetmek, Bizans’ı fethetmek gibi ifadeler sıkça görülür. Fiilin öznesi genellikle ordular veya iktidar sahibi aktörlerdir ve nesne olarak alınan yer ya da alan belirtilir: X’i/fethedilir.

Etimolojik olarak kökeni Arapça fath’tan gelir; feth/ fetih kavramlarıyla ilişkilidir. Türkçeye Osmanlı döneminde yayılmış ve fiil olarak fethetmek biçimini almıştır. İsim olarak fetih, “fethetme” veya “fethi” anlamındadır.

Kullanım açısından fethetmek, yalnızca askeri işgalde değil, siyasi hegemoni kurmada, bir pazarı veya rekabet ortamındaki avantajı ele geçirmede de mecazî anlamlar kazanabilir. Mecazî kullanımlar arasında kalbi kazanmak anlamında “kalbini fethetmek” ifadesi yaygındır ve birinin güvenini veya hayranlığını elde etmek anlamında kullanılır. Resmî veya edebi metinlerdeki kullanımı, günlük konuşmaya göre daha ağır ya da resmi bir ton taşıyabilir.

İlgili terimler arasında fetih (konquest), zapt etmek, işgal etmek yer alır; zıt anlamlar ise kaybetmek, teslim olmak şeklinde ifade edilir. Fethetmek, güç gösterisiyle hâkimiyet kurma temasını taşıyan bir kelime olarak tarihe ve literatüre sıkça işlenir.