erfðafræðilegrar

Erfðafræði er fræðigrein sem fjallar um arfgengi og breytileika lífvera. Hún skoðar hvernig erfðaefni, aðallega DNA, geymist í litningum, hvernig það er afritað og hvernig gen hafa áhrif á eiginleika lífvera, til dæmis útlit, starfsemi líffæra og sjúkdóma. Helstu hugtök eru erfðaefni (DNA), gen, litningur, arfgerð (genotype) og svipgerð (phenotype). Arfgerð og svipgerð skýra hvernig eiginleikar koma fram; mörg einkenni eiga rætur í mörgum genum og mörgum áhrifum frá umhverfi.

Mendel's lög um arfgengi, sem byggðust á fyrirlestrum og tilraunum með plöntur, voru grundvöllur nútímans og lýsa ríkjandi og víkjandi einkennum og hvernig þau dreifast í afkomendum. Flóknari arfgengi felur í sér fleiri gen og áhrif umhverfis, sem leiðir til breytileika milli einstaklinga og tegunda.

Nútímar erfðafræði byggja á tækni til að lesa, kortleggja og breyta erfðaefni. Genómík (genomics), litningar og genaskrár hafa gert kleift að skilja merkingu gena og þróa læknisfræðilegar lausnir. Tól eins og CRISPR-Cas9 gera mögulegt að breyta genum með nákvæmni, sem bisskiptir læknisfræði og landbúnað. Notkun erfðafræði krefst siðferðislegrar vöndunar: vernd persónuupplýsingar, samþykkis einstaklinga og ábyrgðar í rannsóknum.

Erfðafræði hefur mörg notkunarsvið, þ.á.m. greining og meðferð sjúkdóma í læknisfræði, skilning á þróun lífvera og bættri ræktun í landbúnaði. Siðfræði og reglur þróast samhliða tækni til að verja réttindi og velferð einstaklinga.