Home

durmak

Durmak, Türkçe'de hareketin durması, bir şeyin ilerlemesinin kesilmesi ya da bir sürecin son bulması anlamlarına gelen fiildir. En temel kullanımı, öznenin ya da öznenin yaptığı hareketin kesilmesini ifade eder: örneğin “Araba durdu”, “Koşmayı durdurdu”. Ayrıca bir şeyin çalışmasının veya işleyişinin durması, bir faaliyetin geçici veya kalıcı olarak sonlanması anlamında mecazî kullanımlara da sahiptir. “Görüşmeler durduruldu”, “Proje durdu” gibi cümlelerde görülebilir. Durmak ayrıca bir nesnenin konumunu değiştirmeden yalnızca yerini sabitlemesi anlamında da kullanılır; örneğin, “Köpek durdu ve sahibini bekledi.”

Dilbilgisi açısından durmak çoğunlukla intransitif (geçişli olmayan) bir fiildir. Kök durumundadır ve zaman çekimine göre değişir:

Fiilin türevleri arasında en yaygın olanı “durdurmak”tır ve bu geçişli bir fiildir: bir şeyi ya da birisini

şu
anda
“duruyor”,
geçmişte
“durdu”,
gelecek
için
“duracak”
şeklinde
çekimlenir.
Ayrıca
“duran”
(şu
anda
duran,
mevcut
durumda
olan)
ve
“durmuş”
(bitmiş
durumda
olan)
gibi
sıfat
fiiller
türetir.
Emir
kipi
olarak
“Dur!”
veya
çoğulunda
“Durun!”
kullanılır.
durdurmak
anlamına
gelir.
Pasif
veya
edilgen
yapılarla
“durdurulmak”
da
kullanılır;
bu,
bir
şeyin
durdurulması
anlamına
gelir.
“Durmak”
kökünden
türeyen
diğer
sözcükler
arasında
“duraklamak”
(ara
vermek,
yavaşlamak)
ve
“durgun”
(sessiz,
sakin
veya
durgun)
bulunur.
Ayrıca
“dur”
emrinin
günlük
dilde
kullanılan
kısa
ifadesi,
acil
bir
durumda
hızlı
karşılık
alınmasını
sağlar.