domosdoshmëri

Domosdoshmëri është një term që përshkruan gjendjen ose cilësinë e të qenit të domosdoshëm, domethënë diçka që duhet të ekzistojë ose të bëhet për arsye praktike, logjike, morale ose ekzistenciale. Në përdorimin e përditshëm, ai shërben për të përshkruar kufizimet ose kushtet e domosdoshme për një qëllim ose funksion të caktuar. Në fushën filozofike dhe shkencore, domosdoshmëria mund të ndahet në disa nivele, si: domosdoshmëria logjike/ontologjike (çështje që janë të vërteta në të gjitha botët e mundshme), domosdoshmëria rregulluese ose normative (çfarë duhet bërë për një drejtim ose rregull), dhe domosdoshmëria empirieje (kushtëzime të nevojshme për një sistem të funksionojë).

Në përdorime të zakonshme, një gjë konsiderohet domosdoshmëri kur mungesa e saj e bën një situatë të pamundur ose të dëmshme. Për shembull, uji mund të përjetohet si domosdoshmëria për mbijetesë në shumë kontekste të qenësishme të jetës, ndërsa një kusht ligjor mund të jetë domosdoshmëri për të përmbushur një detyrim qytetar. Në logjikë dhe metafizikë, domosdoshmëria ndihmon të kuptojmë marrëdhëniet midis të vërtetave të nevojshme dhe mundësive së tyre.

Ndryshe nga nevoja (nevojat njerëzore), domosdoshmëria përshkruan një kërkesë të qenësishme që nuk varet nga dëshira apo vullneti i individit, por nga arsyet e veta të brendshme ose të jashtme. Falë kësaj, koncepti mbetet një themel i rëndësishëm në analizën logjike, etike dhe shkencore.