diterpenów

Diterpeny są grupą naturalnie występujących terpenów o stałej liczbie atomów węgla, wynoszącej 20. Powstają z prekursora geranylo pirofosforanu (GGPP) pochodzącego z czterech jednostek izoprenowych. Dzięki różnym enzymatycznym cyklizacjom i modyfikacjom chemicznym diterpeny przyjmują liczne, zróżnicowane szkielety chemiczne. Wśród nich wyróżnia się szkielety labdane, kaurane, abietane, clerodane i pimarane, a także liczniejsze pochodne cykliczne i nienasycone. Diterpeny pełnią różnorodne role w naturze, w tym jako metabolity obronne, sygnałowe i prekursory hormonów roślinnych.

Biosynteza diterpenów zaczyna się od GGPP; następnie katalizowane przez terpene synthases cyklizacje prowadzą do powstania różnych szklarni izomerów, a kolejne utlenienia i modyfikacje (głównie enzymy P450) tworzą bogatą chemię diterpenów. Procesy te dają związki o wysokiej różnorodności biologicznej, często z grupami hydroksylowymi, karboksylowymi lub glikozydowymi.

Występowanie i funkcje: diterpeny występują w roślinach, grzybach i niektórych organizmach morskich. U roślin pełnią funkcje obronne i regulacyjne, bywają składnikami olejków eterycznych i żywic, a niektóre stanowią prekursory hormonów roślinnych, takich jak gibberellyny, lub pełnią role w sygnalizacji.

Przykłady i zastosowania: paclitaxel (Taxol) to znany diterpenowy lek przeciwnowotworowy; forskolina stymuluje aktywność adenylocyklazy i jest używana w badaniach naukowych; steviolowe glikozydy pochodzące z liści Stevia rebaudiana są wykorzystywane jako słodziki; ginkgolidy z Ginkgo biloba są badane pod kątem działania neurologicznego. Diterpeny mają także znaczenie przemysłowe w kontekście olejków i żywic roślinnych.