czynnikiem

Czynnik (w formie czynnikiem w liczbie pojedynczej) to słowo używane w języku polskim do opisania elementu składowego, przyczyny, determinanty lub agenta wpływającego na jakiś proces. W zależnościach kontekstowych może oznaczać zarówno czynnik matematyczny w iloczynie, jak i czynnik biologiczny, chemiczny, czy czynnik ryzyka w medycynie i naukach społecznych.

Etymologia terminu sięga czasownika czynić i narzędniczego sufiksu -nik, który tworzy rzeczowniki oznaczające „ten, który wykonuje czynność” lub „to, co jest przedmiotem czynności”. Z tego powodu czynnik może być zarówno osobą, jak i abstrakcyjnym elementem.

Znaczenia i zastosowania:

W matematyce czynnik to element iloczynu lub składnik liczby, z którego zdenotuje się całkowite rozkłady. W języku potocznym i naukowym często mówi się o „czynnikach ryzyka”, „czynnikach środowiskowych” czy „czynniki etiologiczne” w odniesieniu do przyczyn zjawisk lub chorób. W chemii i farmaceutyce używa się wyrażeń „czynnik chemiczny” lub „czynnik biologiczny” jako określeń agenta wywołującego reakcję lub chorobę. W kontekście społecznym i psychologicznym mowa bywa o czynnikach wpływających na zachowanie lub wynik badań.

Formy fleksyjne i użycie: czynnikiem występuje w mianowniku narzędnikowym liczby pojedynczej; inne formy to czynnika (dopełniacz), czynnikowi (celownik) i czynniki (liczba mnogą). W zdaniach często łączy się z przymiotnikami lub rzeczownikami opisującymi zakres wpływu, na przykład „czynnikiem ryzyka” lub „czynnikiem decydującym”.

Zobacz także: czynnik, czynniki, czynnik pierwszy, czynnikiem ryzyka.