auðkenningaaðferða

Auðkenningaaðferðir eru aðferðir til að sannreyna auðkenni notanda eða kerfis áður en aðgangur að þjónustu eða gögnum er veittur. Í upplýsingatækni eru þær grundvallarþáttur í öryggi og aðgangsstýringu. Helstu markmið þeirra eru að staðfesta rétt auðkenni og draga úr óheimilum aðgangi og misnotkun. Aðferðirnar geta verið einar eða samsettar í mörgum stigi.

Meginkjarni auðkenningaaðferða felst í flokkun þriggja eða fjögurra meginþátta: eitthvað sem þú veist (lykilorð eða passphrase); eitthvað sem þú átt (tól eða kröfur sem þú hefur, t.d. token, snjalltæki eða smartkort); eitthvað sem þú ert (líffræðilegar auðkenningar eins og fingrafar, andlits- eða irisgreining); og hegðunartengdar aðferðir (t.d. keystroke dynamics eða notkunarmynstur). Algeng útgáfa er að nota fleiri en einn þátt til að auka öryggi, oft sem fjölþátta auðkenning (MFA).

Fjölþátta auðkenning (MFA) samanstendur af tveimur eða fleiri þáttum frá mismunandi flokkum. Algengar gerðir eru 2FA og 3FA. Dæmi: lykilorð ásamt TOTP-lykli eða push-tilkynningar í farsíma; notkun rafrænna lykla sem fylgir staðli eins og FIDO2/WebAuthn. Í mörgum kerfum notast einnig við SSO með OpenID Connect eða SAML til samræmðs við mörg kerfi.

Ávinningar og áskoranir: MFA eykur öryggi en getur aukið notendaálægð og flækjustig. Veikleikar felast í misnotkun á samþykktum (t.d. SMS-OTP sem getur verið veikt gegn phishing eða sim-swapping), og biometrið getur leidir friðhelgisvanda. Mikilvægt er að velja staðlaðar, uppfærðar lausnir og hafa góða persónuverndar- og reglugerðarstjórnun. Helstu staðlar sem notuð eru eru FIDO2/WebAuthn, OAuth 2.0/OpenID Connect og SAML.