atvinnuleysið

Atvinnuleysið er ástand í vinnumarkaði þar sem fólk sem vill og getur unnið er án launaðrar vinnu en leitar að atvinnutækifærum. Í íslenskri hagfræðilegri umræðu er það notað til að lýsa heildarstöðu atvinnu- og efnahagskerfisins og sem mælistika fyrir ástandið í samfélaginu.

Með mælingum er atvinnuleysi oft skilgreint sem hlutfall vinnuafls sem er án launa en leitar að vinnu. Hagstofa Íslands framkvæmir reglulega vinnuaflsrannsókn sem veitir upplýsingar um atvinnuleysi og dreifingu þess eftir aldri, kyni, menntun og geira. Gögnin hjálpa til við að fylgjast með þróun og áhrif á hópa innan samfélagsins.

Orsakir atvinnuleysis eru oft taldar vera þrjár: skortur á eftirspurn vegna hagkerfislegra sveiflna, breytingar í tækni eða geirum sem valda færni- og starfsskiptum, og árstíðabundin eða sveigð áhrif sem geta valdið tímabundnu atvinnuleysi. Auk þess getur skilgreining og aðlögun vinnumarkaðar leitt til langsækta færniþörf og endurmenntunar.

Áhrif atvinnuleysis eru bæði einstaklinga og samfélagsins. Tekjutapur, óöryggi, og skert lífsgæði geta fylgt, og opinber útgjöld geta aukist vegna atvinnuleysisbóta og þjónustustyrja. Einnig geta langvarandi atvinnuleysi og skortur á færni haft langtíma áhrif á hagvöxt og félagslega stöðugleika.

Aðgerðir til að bregðast við atvinnuleysinu fela í sér aktív starfsráðgjöf, endurmenntun og þjálfun, starfsleiðbeiningu og vinnumiðlun, stuðning við atvinnurekendur til að ráða fólk og opinber fjárfestingar í menntun og nýsköpun. Með samstilltum aðgerðum er markmiðið að auka eftirspurn, bæta færni og stuðla að stöðugri og sjálfbærri atvinnu.