aseptyka

Aseptyka to zbiór praktyk, procedur i zasad mających na celu zapobieganie wprowadzaniu patogennych drobnoustrojów do jałowych środowisk, ran lub tkanek oraz ograniczanie zakażeń. Celem jest utrzymanie jałowości narzędzi, materiałów i pola zabiegowego. Aseptyka różni się od antyseptyki, która dotyczy redukcji drobnoustrojów na tkankach żywych; aseptyka koncentruje się na zapobieganiu kontaminacji i zakażeń w środowisku medycznym i laboratoryjnym.

Zastosowanie obejmuje chirurgię, stomatologię, diagnostykę laboratoryjną, produkcję farmaceutyczną i inne obszary opieki zdrowotnej. Kluczowe zasady obejmują higienę rąk przed zabiegami, stosowanie rękawic jałowych, odzieży ochronnej i ochrony pola jałowego, a także prawidłowe sterylizowanie i dezynfekcję narzędzi oraz powierzchni.

Metody obejmują przygotowanie i zabezpieczenie pola jałowego, sterylizację narzędzi (autoklaw, suche ciepło, chemiczne środki sterylizujące), pakowanie i przechowywanie sprzętu w stanie jałowym, a także stosowanie barier i technik jałowych podczas zabiegów. W praktyce laboratoryjnej stosuje się laminarne przepływy powietrza, środki ochrony i kontrole jakości.

Historia aseptyki wiąże się z pracami Ignacego Semmelweisa i Josepha Listera, których obserwacje i metody higieniczne doprowadziły do ograniczenia zakażeń ran. Współcześnie aseptyka jest standardem w medycynie i laboratoriach, popierana przez szkolenia personelu, audyty oraz normy jakości, takie jak GMP i ISO.