abiotikët

Abiotikët janë faktorë jo-të gjallë të mjedisit që ndikojnë në jetën dhe funksionimin e ekosistemeve. Zakonisht përfshijnë kushtet klimatike (temperaturë, dritë diellore, reshje, lagështia), tipin dhe gjendjen e tokës (pH-ja, tekstura, minerale dhe përmbajtja ushqyese), faktorët ujore (lagështia, qarkullimi i ujit, saliniteti) dhe faktorët fizikë të terrenit (topografia, ngrohja/ftohja). Gjithashtu, gazrat atmosferikë si CO2 dhe O2 mund të ndikojnë në proceset biologjike. Edhe ngjarje natyrore si zjarri ose ndërprerjet e reshjeve mund të veprojnë si faktorë abiotikë.

Roli i abiotikëve në ekosisteme është të krijojnë kushtet që lejojnë ose kufizojnë jetën e organizmave. Ata formojnë nisjet e nishave dhe ndikojnë në shpërndarjen e specieve, ciklet e ushqimit dhe ritmet e rritjes. Ligjet klasike të abiotikëve përfshijnë ligjin e minimumit të Liebig dhe ligjin e tolerancës, të cilat shfaqin se një faktor kufizon shkallën e rritjes kur është në minimum ose luhatet jashtë diapazonit të përshtatshëm.

Studimi i abiotikëve është thelbësor për ekologjinë, planifikimin rural dhe mbrojtjen e habitatit. Matjet përfshijnë temperaturën, dritën, lagështinë, pH-in e tokës, përbërjen minerale, salinitetin, oksigjenin dhe nivelet e CO2. Njohuria e këtyre faktorëve ndihmon të parashikohet se si ndryshimet klimatike do të ndikojnë në shpërndarjen e specieve dhe në performancën e ekosistemeve.