Vinnsluaðferðir

Vinnsluaðferðir er hugtak sem notað er til að lýsa þeim aðferðum og verkferlum sem notaðir eru til að umbreyta hráefni í vörur eða til að aðgreina og hreinsa efni. Hugtakið nær yfir öll stig framleiðsluferla frá hráefnisöflun til endanlegrar vöru og endurvinnslu, og tekur einnig til gæða- og öryggismála.

Vinnsluaðferðir eru oft flokkuð eftir eðli ferlisins: mekanísk vinnsla (t.d. mölun, skurð og forma), efnafræðileg vinnsla (samsetning efna, efnabreytingar, kristöllun, uppgufun, hreinsun), hitun- og þurrkunarferli (upphitun og þurrkun), aðgreining og hreinsun (filtrun, síun, segun, distillun) og líffræðileg vinnsla (gerjun, ensímvirkni).

Notkun vinnsluaðferða er víðtæk: matvælaiðnaður, jarðefnavinnsla, lyfjaiðnaður, efna- og plastframleiðsla, endurvinna og byggingariðnaður. Dæmi eru mölun og skurð til formunar, hreinsun og síun til að fjarlægja óhreinindi, upphitun til afþurrkunar og dreifingar, og gerjun í líffræðilegum ferlum.

Val og framkvæmd vinnsluaðferða byggist á markmiðum um gæði, hagkvæmni, öryggi og umhverfisáhrif. Þróun tækni og stjórnun ferla stuðlar að betri orkuframleiðslu, minni úrgangi og minni áhættu fyrir starfsfólk og umhverfi.

Í íslenskri menntun og atvinnulífi er hugtakið innbyggt í verk- og tækninám og í hagnýtri verkfræði. Vinnsluaðferðir eru grundvöllur fyrir öflugri framleiðslu, hagræðingu og gæðastjórnun.