Skilyrðing

Skilyrðing er grunnlærni í sálfræði sem lýsir því hvernig samband myndast milli áreitis eða atferlis og afleiðinga sem hafa áhrif á hegðun. Hún byggist á tveimur megin gerðum: klassískri skilyrðingu og virku skilyrðingu (operant conditioning).

Í klassískri skilyrðingu, sem kennd er eftir Ivan Pavlov, para lífvera hlutlaust áreiti (CS) við óáreitt áreiti (UCS) sem vekur eðlilega svörun (UCR). Eftir endurtekna para getur CS vakið CR einungis (CS framkallar CR jafnvel án UCS). Dæmi eru hundar sem slefja við bjölluhljóði eftir að hann hefur verið paraður við mat. Extinction (vanlögun) kemur þegar CS birtist oft án UCS og CR minnkar; spontaneous recovery getur átt sér stað eftir hvíld; generalization og discrimination lýsa því hvernig svörun getur borið sig út til líkra áreita eða aðgreinst milli ólíkra CS.

Í virku skilyrðingu byggist lærð hegðun á afleiðingum atferlis. Styrking eykur tíðni hegðunar: jákvæð styrking bætir jákvætt áreiti eða neikvæð styrking fjarlægir óþægilegt áreiti. Refsing dregur úr tíðni hegðunar: jákvæð refsing bætir óþægilegt áreiti eða neikvæð refsing fjarlægir jákvætt áreiti. Shaping (smávaxin uppbygging) og mismunandi styrkingarplön hafa mikil áhrif á þróun atferlis.

Notkun skilyrðingar spannar nám, atferlismeðferð og dýratrú, en hún er einnig gagnrýnd fyrir að leita að einangruðum reflexa fremur en flóknum kognitívum ferlum. Hún hefur haft víðtæk áhrif á sálfræði og menntun.