Seçilebilme

Seçilebilme, bir kişinin kamu görevine ya da temsil organına aday olarak seçilebilme durumunu ifade eder. Bu kavram, seçim hukukunun temel unsurlarından biridir ve çoğu ülkede adaylık sürecinin başında yer alır. Seçilebilme, seçme hakkı ile birlikte demokrasinin iki yönünden biri olarak kabul edilir.

Kapsam açısından ülkelere göre değişiklik göstermekle birlikte, birçok sistemde benzer temel kriterler bulunur. Genelde aday olmak için belirli bir yaşın üzerinde olmak gerekir; vatandaşlık veya uyruğu olmak şarttır; bazı yerlerde belirli bir bölgede ikamet etmek adaylık için aranan bir şart olabilir. Ayrıca kamu görevleriyle güven ve tarafsızlık açısından çakışabilecek durumlar (örneğin belirli kamu görevi bulunanlar, yolsuzluk veya ağır suçlardan hüküm giymiş olanlar) çoğu hukuk sisteminde seçilebilme hakkını kısıtlar. Ayrıca bazı ülkelerde aynı anda birden çok görev için adaylık veya vekaleden görev devretme yükümlülüğü bulunabilir.

Adaylık süreci, çoğunlukla seçim otoriteleri veya anayasa mahkemeleri tarafından adaylık yeterliliğinin incelenmesini içerir; yeterlilik şartlarını karşılamayanlar adaylıktan çekilmek zorunda kalabilir veya adaylığı reddedilebilir. Seçilebilme kavramı, seçimle ilgili tüm engellerin ve istisnaların düzenlendiği seçim hukuku çerçevesinde yer alır ve seçme hakkıyla birlikte vatandaşların siyasi katılımının temel unsurlarından biridir.