Kolvetni

Kolvetni eru ein af meginn næringarefnum fæðunnar og veita líkamann orku. Þau eru gerð úr sykrueiningum og eru flokkuð eftir fjölda sykrueininga í monosaccharides (einsykrur), disaccharides (tvísykrur) og fjölsykrur (fjölsykrur). Gæði kolvetna skiptir miklu máli fyrir heilsu og blóðsykursjafnvægi.

Monosaccharides eru einfaldar sykrur eins og glúkósi, frúktósi og galaktósi. Þær eru til í frumu- og matvöru sem hráefni fyrir orku. Disaccharides samanstanda af tveimur einsykrum hver; dæmi eru súkrósi (borðsykur), laktósi (mjólkursykur) og maltósi. Þeir eru brotnir í einstakar monosaccharides í þarmatarmum til að berast í hagnaðar.

Fjölsykrur eru langar keðjur sykrueininga. Þar eru mjölvi og sterkja sem geyma orku í plöntum, glýkógen sem geymist í lifur og vöðvum í dreifingu og hreyfingu, og trefjar sem eru ómeltanlegar en mikilvægar fyrir starfsemi garnakerfisins og til að stuðla að heilbrigðu bakteríulífi í þörmunni. Trefjar skiptast í bæði leysanlegar og óleysanlegar gerðir.

Mekanísk hreyfing og starfsemi líkamans: Kolvetni eru startuð, melt í munn, smá í maga og berast að lokum til ristils og smáþörmum þar sem þeir eru sundraðir í monosaccharides og framboðorð til blóðrásar. Orkan sem kolvetni veita er um 4 kcal/g; líkaminn nýtir kolvetni til að halda framhjá orkumiðli fyrir vöðva og heila.

Ráðlagð samstarf og heilsu: Gæði kolvetna skipta máli. Veljum fjölsykrur og trefjar úr heitum matvöru frekar en mikla bættan sykri. Ræður einnig um hlutfall orku frá kolvetnum sem 45-65% af daglegri orku og takmörkun á auka sykru. Kolvetni hafa mikilvægt hlutverk í líkamsstarfsemi og næringu, en gæði og heildarinnkaup skipta mestu máli fyrir heilsu.