Bütçeler

Bütçeler, gelecekteki gelir ve giderlerin planlandığı ve kaynakların dağıtımını gösteren bir finansal plandır. Bütçeleme, bir örgütün, bir kamu kurumu ya da bireyin mali hedeflerine ulaşmasını sağlamaya yönelir. Bütçeler genellikle belirli bir süre için yapılır ve dönem içinde harcamaların izlenmesini ve kontrolünü kolaylaştırır.

Bütçe türleri arasında kamu bütçesi (devlet ve yerel yönetimlerin gelir ve giderlerini kapsayan yıllık ya da çok yıllık plan), işletme bütçeleri (operasyon, yatırım, nakit ve satış bütçeleri gibi alt türleri kapsar) ve bireysel veya aile bütçesi bulunur. Her tür farklı amaçlar ve paydaşlar için tasarlanır.

Bir bütçenin temel unsurları gelirler, giderler, yatırımlar ve bazen net bütçe açığı ya da fazlasıdır. Bütçe çoğunlukla yıllık döneme dayanır; bazı kurumlar daha kısa veya daha uzun zaman dilimlerini kullanır.

Bütçeleme süreci genellikle hedeflerin belirlenmesiyle başlar, tahminler yapılır, taslak oluşturulur, yetkili organ tarafından onaylanır, uygulanır ve izlenir. Sapmalar gerçekleştiğinde revize edilebilir.

Bütçeleme yaklaşımları arasında artış temelli incremental budgeting, sıfır temelli bütçeleme (0-temelli), performans bütçeleme ve esnek bütçeleme sayılabilir. Hangi yaklaşımın benimsenmesi, kurumun amacı ve çevresel belirsizliklere bağlıdır.

Bütçelemenin amacı mali kaynakları etkin kullanmak, kaynak dağılımında şeffaflığı artırmak ve mali disiplini sağlamaktır. Eleştirilere göre tahmin hataları, siyasi baskılar ve kısa vadeli kaygılar bütçelerin gerçekçi olmayabileceğini ortaya koyabilir; bu nedenle izleme ve revizyon mekanizmaları önemlidir.