Biologjia

Biologjia është shkenca që studion jetën dhe organizmat që e përbëjnë. Ajo eksploron strukturën, funksionin dhe ndërveprimet e jetës nga nivelet më të ulëta—qelizat dhe molekulat—deri te organizmat e rritur dhe ekosistemet. Qendra e biologjisë është të kuptojë mënyrën se si jeta formohet, vazhdon dhe zhvillohet, si organizmat ndërveprojnë me mjedisin dhe si trashëgohet informacioni nga brezi në brez.

Degët kryesore përfshijnë biologjinë molekulare dhe qelizore, genetika, fiziologjia, ekologjia, evolucionin, botanika, zoologjinë dhe mikrobiologjinë. Metodat përfshijnë vëzhgimin dhe eksperimentimin, analizat molekulare si sekuestrimi i ADN-së, kultivimin e qelizave dhe modelet kompjuterike. Studimet ndërthurin të kuptuarit e mekanizmave biologjare në nivele të ndryshme të organizimit, nga molekulat tek ekosistemet.

Historikisht, biologjia u zhvillua nga studimet e lashta të natyrës deri te zhvillimet moderne në biologjinë molekulare dhe sistematike. Aristoteli kontribuoi në klasifikimin dhe konceptet e para të jetës; në fund të shekullit të 19-të Schleiden dhe Schwann propozuan qelizën si njësinë themelore të jetës. Teza e evolucionit të Darwinit dhe zbulimi i ADN-së kanë formuar bazat moderne të biologjisë. Zhvillimet e fundit përfshijnë avancimet në genetikë, biologjinë molekulare dhe bioteknologji.

Biologjia ka aplikime të gjerë: mjekësia, zhvillimi i ilaçeve, bujqësia dhe përparimet në kujdesin shëndetësor publik, konservimin e natyrës dhe menaxhimin e mjedisit. Ajo ofron kornizë për kuptimin e sëmundjeve, biodiversitetit, evolucionit dhe ruajtjen e ekosistemeve, si bazë për arsimin dhe kërkimin shkencor.