Autorësinë

Autorësinë është koncepti që përfaqëson statusin dhe të drejtat e një krijuesi mbi një vepër intelektuale. Në kuptimin etik dhe ligjor, autori është personi (ose grupi personash) që krijon origjinalitetin kryesor të përmbajtjes dhe mbart përgjegjësinë për origjinalitetin dhe integritetin e punës. Autorësia njihet shpesh si atrributë (paternitet) i së drejtës së autorit dhe, në mënyrë të ngjashme, si përgjegjësi për saktësinë dhe kontekstin e vepres.

Në praktikë, autorësia përdoret në fusha të ndryshme si shkenca, letërsia, arti, media dhe programimi. Në publikime shkencore dhe akademike, krijuesit zakonisht përfshihen në një deklaratë kontributi që liston rolin e tyre: kontribut në konceptimin dhe projektimin e punës, mbledhjen dhe analizimin e të dhënave, shkruarjen dhe rivlerësimin e tekstit, miratimin e versionit përfundimtar dhe mbrojtjen e integritetit të punës. Kjo ndihmon në zbatimin e drejtave të autorit dhe në zgjidhjen e përplasjeve.

Të drejtat dhe obligimet që lidhen me autorësinë përfshijnë të drejtën morale (për të njohur autorshipin dhe për të mbrojtur nga përdorime të paautorizuara) dhe të drejtat e autorit (mëndore dhe ekonomike) që mund të përfitojnë nga të drejtat e publifikimit dhe përfitimet materiale. Zgjedhjet mbi renditjen e autorëve dhe kontributet mund të sqarohen përmes marrëveshjeve paraprake dhe deklaratave të kontributit, të cilat ndihmojnë në parandalimin dhe zgjidhjen e mosmarrëveshjeve mbi autorësinë.