Anaforyczny

Anaforyczny, w językoznawstwie anaforyczny, jest przymiotnikiem odnoszącym się do zjawiska anafory, czyli użycia wyrażenia, które odnosi się do wcześniej wspomnianego elementu tekstu. Anafora umożliwia spójne prowadzenie dyskursu i unikanie powtórzeń poprzez odwołanie do przeszłego referenta. Najczęściej występuje w postaci zaimków (on, ona, oni), wyrażeń rzeczowych lub innych form odniesienia, które referują do wcześniejszego wyrażenia.

Przykład ilustrujący anaforę: „Ala poszła do kina. Ona była zmęczona.” Zaimka „Ona” użyto w drugim zdaniu, by odwołać się do Alicji z pierwszego zdania. Dzięki anaforze tekst zyskuje ciągłość semantyczną bez ponownego powtarzania imienia. W praktyce anafora obejmuje także referencje do wcześniejszych wyrażeń w różnych częściach tekstu, a także zjawisko zero anafory, gdzie odniesienie jest implicitne i nie wymaga widocznego zaimka.

Różnica między anaforą a kataforą polega na kierunku odwołania: anafora odnosi się do elementu wcześniejszego w tekście, natomiast kataphora odnosi się do elementu, który pojawia się później. W analizie spójności tekstu rozróżnienie to pomaga zrozumieć, jak rozbudowywane są odniesienia i jak czytelnik rekonstruuje znaczenie.

Termin ten jest powszechnie używany w opisach spójności dyskursu, analizie referencji oraz w badaniach nad prozą i retoryką. W wielu językach funkcje anaforyczne występują w różnym stopniu i mogą obejmować również zjawiska takich typów, jak referencje anaforyczne do fraz nominalnych czy zerowe referencje zawodowe.