Ammonyak

Ammonyak (NH3), odada keskin kokulu renksiz bir gazdır. Oda sıcaklığında hafif bir gaz olarak bulunur ve suda yüksek oranda çözünebilir; suda çözünen kısmı amonyum hidroksit çözeltilerine dönüşür ve pH’ı yaklaşık 11–12’ye çıkarır. Geniş kullanım alanlarına sahip olan bu madde, güçlü bazik özellik gösterir.

Üretim ve kaynaklar: Endüstride en yaygın üretim yolu Haber-Bosch sürecidir; azot gazı (N2) ile hidrojenin (genellikle doğal gazdan elde edilen) yüksek basınç ve sıcaklık altında tepkimesiyle NH3 elde edilir: N2 + 3H2 → 2NH3. Üretilen amonyak, gübrelerin başlıca hammaddesidir ve amonyum nitrat, amonyum sülfat ile üretilen diğer gübrelerde kullanılır. Ayrıca endüstriyel soğutma (NH3 soğutucu) ve çeşitli kimyasal sentezlerde ara madde olarak da önemli bir role sahiptir.

Kullanım alanları: Gübre endüstrisinin temel bileşenlerinden biri olan amonyak, tarımsal üretimi destekler. Ayrıca temizleyicilerde, metal işleme ve kimyasal sentezlerde yan ürün olarak kullanılır; bazı endüstriyel soğutma sistemlerinde soğutucu olarak da görev yapar.

Tehlike ve güvenlik: Ammonyak güçlü bir irritandır ve solunum yolu, göz ve cilt üzerinde zararlı etkiler yaratabilir; yüksek konsantrasyonlarda toksik olabilir. Yetersiz havalandırılan alanlarda birikebileceğinden uygun havalandırma gerekir ve asitle temasında ammonyum tuzları oluşabilir; depolama ve taşımada güvenlik protokollerine uyulmalıdır. Depolama, kapalı, sızıntıya karşı uyarı sistemleri olan, iyi havalandırılan alanlarda yapılır; uygun malzemelerle ve kişisel koruyucu ekipmanla çalışılır.

Çevre etkileri: Suya karışması halinde aquatic yaşam için toksik olabilir; azot bileşenlerinin biyogeokimyasal dengeleri etkileyebilir.