yonalishlariga

Yonalishlariga — o‘zbek tilidagi grammatik forma bo‘lib, “yo‘nalishlarining yo‘llari yoki ko‘rsatmalari bo‘yicha” ma’nosini anglatadi. Bu ibora yonalish (direction, field, istiqomat) so‘zining ko‘plik shakli yonalishlariga bilan boshlanadi, so‘ngra -ga (to/towards) qo‘shimchasi bilan tugaydi. Yonalishlarining ko‘plik mellikatini bildiruvchi -lari qo‘shimchasi (ularining) oldin keladi, shundan so‘ng dative -ga qo‘shiladi va natijada yo‘nalishlariga hosil bo‘ladi. Shunday qilib, yo‘nalishlariga grammatik jihatdan yonalish (asos), -lar (ko‘plik), -i (ularining) va -ga (yo‘naltirish yoki yo‘nalishga) qo‘shimchalari ketma-ket qo‘shilishi bilan hosil bo‘ladi.

Ma’nosi va qo‘llanilishi

Yonalishlariga ko‘pincha kimning yo‘nalishlariga nisbatan yoki yo‘naltirishga bog‘liq harakatlar ifodalanadi. Rasmiy yoki ma’muriy matnlarda keng qo‘llaniladi: masalan, Rahbarlarning yo‘nalishlariga muvofiq ishlar olib borildi. Yana bir misol: O‘quvchilar o‘z yo‘nalishlariga mos fanlarni tanlashadi, ya’ni o‘z yoʻnalishlari bo‘yicha yo‘nalishlarga mos ravishda qaror qiladilar. Shuningdek, biznes yoki xizmat ko‘rsatishda mijozlarning yo‘nalishlariga qarab paketlar taklif etildi.

Usullari

Yo‘nalishlariga mos ravishda ko‘rsatmalar, yo‘riqlar yoki ko‘rsatmalar berish, yo‘nalishni ta’riflash yoki uning yo‘naltirishi bilan bog‘liq harakatlarda foydalaniladi. Kerak bo‘lganda “ularning yo‘nalishlariga” yoki “ular yo‘nalishlariga” kabi shakllarda ham qo‘llanishi mumkin.

Taqsimlanishi

Yo‘nalishlariga asosan quyi ma’nolarda ishlatiladi: yo‘naltirish, yo‘nalish bo‘yicha ko‘rsatma yoki yo‘nalishlar to‘g‘risidagi ma’lumotlar. Formal, ma’muriy va ta’lim sohalarida keng tarqalgan bo‘lib, kundalik tilda kamroq uchraydi.