verðþak

Verðþak er hugtak í hagfræði sem lýsir opinberu hámarki á verði ákveðinnar vöru eða þjónustu. Verðþak er ætlað að verja neytendur gegn miklum verðhækkunum og tryggja að nauðsynjar séu aðgengilegar, sérstaklega í neyð eða verðbólgu. Verðþak getur verið tímabundið eða varanlegt og sett með lögum, reglugerð eða samningum milli stjórnvalda og markaðsaðila.

Hvernig verðþak er ákvarðað getur verið misjafnt: það getur verið fast verð, hlutfall af vísitölu eða kostnaði, eða leiðbeint af markaðsverði. Verðþak beinist oft að nauðsynjum eins og orkuframleiðslu og orkuverði, húsnæði/leigu, lyfjum og annarra grundvallarvara eða þjónustu.

Helstu áhrif verðþaks eru margvísleg: ef verðþakið er sett of látt eða framboð er takmarkað, getur framleiðsla dregist saman, skort myndast, gæði lækkað eða svartmarkaður myndast. Langtíma getur verðið dregið úr fjárfestingu og nýsköpun. Til að milda þessi áhrif hafa oft verið notaðar stuðningsaðgerðir, eins og beinir stuðningsfyrirtækja eða dreifing stuðnings til neytenda, til að tryggja aðgengi án þess að skaða framboð.

Verðþak eru oft hluti af ríkiseftirliti með markaði og eru sett með lagaboðum eða reglugerðum, oft með endurskoðunum eftir efnahagsástandi.