velferðarkerfi

Velferðarkerfi er kerfi opinberra stefna, laga og stofnana sem veitir félagslega vernd og þjónustu til íbúa. Helstu markmið þess eru að minnka fátækt, stuðla að jöfnuði og tryggja grundvallar lífskjör, svo sem tekjuöryggi, heilsugæslu, menntun og stuðning við fjölskyldur og aldraða.

Það nær yfir tekjuöryggi eins og ellilífeyri, atvinnuleysisbætur og örorkubætur; heilbrigðisþjónustu; félagslega þjónustu eins og barnavernd, heimahjúkrun og þjónustu fyrir fatlað fólk; húsnæðishjálp; menntun og ráðgjöf til vinnumarkaðar.

Fjármögnun kerfisins kemur að mestu frá skattheimtu og félagslegum tryggingagjöldum sem rekjað er til ríkisins og sveitarfélaga. Kerfið er almennt rekið af opinberum stofnunum en starfsemi þess getur meðal annars tengst samnýttum tryggingafélögum eða sérstökum gjaldtökum fyrir ákveðna þjónustu.

Velferðarkerfi byggist oft á tveimur meginsniðum: almennt eða universelt tryggingakerfi sem veitir grunnþjónustur öllum, og skilyrtu stuðningskerfi sem miðar að þeim sem uppfylla tiltekin skilyrði. Blandað form er algengt í mörgum löndum til að sameina jöfnuð og fjárhagslega sjálfbærni.

Áskoranir framtíðarinnar fela í sér aukna öldrun, breytt samfélag og kostnaðarsöfnun, stöðugleika fjármögnunar og skilvirkni í þjónustu. Gagnrýni beinist oft að skattbyrði, hvata til vinnu og réttindum þeirra sem njóta kerfisins, en kerfið stuðlar almennt að öryggi og tækifærum í samfélaginu.