táknfræði

Táknfræði, eða semiotics, er fræðigrein sem rannsakar merkingu og notkun tákna og táknkerfa í samfélaginu. Hún tengist málvísindum, heimspeki, sálfræði, félagsfræði og samskiptum og leitast við að útskýra hvernig merking myndast í kerfum og hvernig túlkun ræðst af samhengi, menningu og notendum.

Grunnatriði hennar byggjast að hluta til á kenningum Ferdinand de Saussure. Hann taldi að tákn séu samsett úr formi (signifier) og merkingu (signified) og merkingin byggist á samböndum innan tungumálsins. Charles S. Peirce boðaði þríhliða tengingu tákna: representamen (táknmynd), object (hlutur) og interpretant (túlkun). Hann taldi einnig að tákn geti falið í sér ólíkar gerðir sem stuðla að mismunandi leiðum að skilningi. Slík kenningar hafa mótað málfræði, bókmenntir og fjölmiðlafræði.

Aðferðir og notkun: Semiotics felur í sér greiningu á texta, myndum og táknum í auglýsingum, kvikmyndum og netmenningu. Helstu hugtök eru tákn, merking og samhengi, ásamt begreppum eins og denotation og connotation, og hvernig kóðun og menningarleg reglubundin merking þróast. Notkun nær til málvísinda, bókmenntaverkfræði, miðla og listskoðunar.

Saga og nútíð: Uppruni táknfræði liggur í framlagi 19. og 20. aldar, með áhrifum Saussure og Peirce. Síðar höfðu Barthes, Eco og aðrir mikil áhrif á gagnrýna menningarfræði, textagreiningu og menningarsögu. Í dag eru stafræn og fjölmiðlaviðmið lykilatriði, þar sem táknkerfi móta netmenningu, myndefni og samskipti. Gagnrýni byggist á að túlkun sé háð menningu og valdi og merking geti breyst með tímanum.