stafakóðun

Stafakóðun, eða stafakóðun í tölvumálum, er kerfi sem ákvarðar hvernig hvern staf í texta er táknaður sem tölulegar einingar. Hún gerir geymslu, flutning og vinnslu texta mögulega á mörgum kerfum og tækjum.

Hvert tákn hefur tiltekinn code point í táknmynd, og kóðunin ákvarðar hvernig þessir code points eru geymdir sem byti. Sum kóðunarform taka eitt staf í einum byta, aðrir í fleiri byta, og sum hafa endianness sem getur breytt hvernig gögnum er skipt upp á minni tækja.

Algengar stafakóðanir eru ASCII (7-bita) sem nær aðeins grunnstafrófi; ISO-8859-1 (Latin-1) og ISO-8859-15 eru 8-bita kerfi sem ná yfir mörg evrópsk stafi, en hafa takmarkanir fyrir sumum íslenskum sérstöfum. Windows-1252 er einnig vinsælt kerfi. Unicode er alþjóðlegt kerfi sem sameinar mörg tungumál og veitir öll tákn í einum punktakerfi. Útfærslur Unicode, svo sem UTF-8, UTF-16 og UTF-32, eru notaðar til að kóða táknin.

UTF-8 er mest notað í vefnum og forritun vegna þess að það táknar ASCII-stafi með 1 byta og getur skipt út öllum táknum í Unicode, þar með íslenskum sérstöfum. Þetta gerir gagnaskipti og geymslu stöðugra þrátt fyrir tungumálamun.

Á vefnum og í gagnaskiptum er mikilvægt að samræma stafakóðun milli sendanda og móttakanda. Vefurinn notast oft við Content-Type: text/html; charset=utf-8 og HTML meta tag til að tilgreina kóðun. Forrit og gagnasamskipti (t.d. JSON, XML) krefjast líka samhæfða kóðunar til að forðast villur með stafi.