shartnomasi

Shartnomasi, yoki shartnoma, ikki yoki undan oshiq tomon o’rtasida erkin bitilgan, taraflarning huquq va majburiyatlarini belgilovchi huquqiy hujjatdir. Oddiy kundalik va biznes amaliyotida keng qo’llaniladi: moliyaviy bitimlardan xizmat ko‘rsatish shartnomalarigacha, xodimlar ish shartnomasidan tijorat shartnomalarigacha bo‘lgan turli shakllarda uchraydi. Shartnoma mazmunida odatda tomonlar, shartnomaning nishoni (mavzu), narx yoki kompensatsiya, ijro etish shartlari, muddati va boshqa taraflar uchun majburiy bo‘lgan qoidalar ko‘rsatiladi.

Tashkiliy elementlar: shartnoma qabul qilish, tomonlarning yuridik qobiliyatiga ega bo‘lishi, qonuniy maqsad, va ko‘rsatilgan shakl. Shartnoma yozma yoki og‘zaki bo‘lishi mumkin; ayrim shartlar yozma shaklda bo‘lishi talab qilinadi. Amaliyotda ko‘pincha yozma ishonch hosil qilishi uchun yozma shartnomalar tuziladi, elektron imzo kabi rasmiy tasdiqlar ham qabul qilinadi.

Tuzilishi va talablari: shartnoma ikki tomonlama yoki ko‘p tomonlama bo‘lishi mumkin; har bir tomon boshqasiga nisbatan majburiyat oladi. Taraflar o‘zaro kelishuvga erishadi, shartlar aniq yo‘l bilan ifodalanadi va narx, to‘lov shartlari, yetkazib berish yoki bajarilish muddatlari kabi holatlar belgilanadi.

Yaroqliligi va nizolarning hal etilishi: shartnoma amal qilishini shartlar bajarilgunga qadar saqlanadi yoki tomonlar kelishuvi bilan to’xtatiladi. Qoidabuzarlik yuzaga kelsa, zarar undirishi, spetsifik bajorish, yoki shartnomani bekor qilish kabi vositalar qo‘llanilishi mumkin.

Shartnomalar xalqaro aloqalarda ham mavjud bo‘lib, nizolar ko‘pincha sud yoki arbitraj orqali hal etiladi. Shartnomalar modern biznesning asosiy vositalaridan biri sifatida qaraladi.