sanksjónir

Sanksjónir eru ráðstafanir sem ríkisvald eða alþjóðastofnanir grípa til til að hafa áhrif á hegðun annars ríkis, fyrirtækja eða tiltekins aðila. Þær geta verið takmarkanir á viðskiptum og útflutningi, fjármálasanksjónir, ferðabann eða vopnabann, og ná yfir tiltekna atvinnugrein, fyrirtæki eða einstaklinga.

Helstu gerðir sanksjónna eru útflutnings- og viðskiptabann, fjárhags- eða fjármálasanksjónir (t.d. fryst eignir eða hindranir á fjármagnsflæði og greiðslum), ferðabann, og vopnabann. Einnig eru oft settar takmarkanir á fjárfestingar og flutning til eða frá tilteknum aðilum. Sanksjónir geta verið heildar eða hluti af stærri stofnunarverkefni og byggjast oft á lista yfir viðkomandi aðila.

Framkvæmd sanksjónna byggist oft á ákvörðunum alþjóðastofnana eins og Sameinuðu þjóðanna (SÞ) eða Evrópusambandsins (ESB), en þær eru einnig framkvæmdar af einstökum ríkjum. Sanksjónirnar eru lagfestar eða reglugerðarætlaðar í aðildarríkjum og framfylgt með tollareglum, fjármálalöggjöf og eftirliti með fjármálakerfi og viðskiptakerfi.

Markmiðið með sanksjónum er að þrýsta á aðila til að breyta hegðun eða stefnu sem alþjóðasamfélagið hafnar. Þær eru notaðar til að vernda mannréttindi, sporna gegn brotum á alþjóðalögum og hindra óæskilega þróun, eins og kjarnorkuverkefni eða annars konar ógnaöfl. Gagnrýni felst í að þær geta haft neikvæð áhrif á almenna borgara og hagkerfi, og því eru þær oft endurskoðaðar eða afléttar þegar markmið eru uppfyllt eða mataræði breytist.