renksizlik

Renksizlik, renk görme yeteneğinin azalması veya tamamen yok olması durumunu ifade eden bir terimdir. Kişinin renkleri ayırt etmede zorluk yaşaması temel özelliktir ve bu durum doğuştan gelen konjenital bozukluklar kadar edinilmiş görme bozukluklarıyla da ortaya çıkabilir. En yaygın anlamıyla kırmızı-yeşil renk görme eksikliği olarak bilinir; ancak mavi-sarı eksiklikleri veya tamamen renk alamayan achromatopsia gibi farklı alt tipler de bulunur.

Renksizliğin başlıca nedenleri genetik mutasyonlardır. Özellikle koni hücrelerinde bulunan fotopigmentlerin genlerinde meydana gelen değişiklikler kırmızı-yeşil renk görme bozukluklarına yol açar ve çoğunlukla X kromozomu ile ilişkilidir. Edinilmiş biçimler ise retina, optik sinir veya görme yollarındaki hastalıklar, bazı ilaçlar ve yaralanmalar gibi durumlarla ilişkilendirilebilir. Yaşlanma da renk görme yeteneğinde değişikliklere katkıda bulunabilir.

Tanı, renk görme testleriyle konulur. En sık kullanılan Ishihara tabloları ve bununla birlikte daha kapsamlı değerlendirmeler, anomalaskop gibi araçlar, renk görme kapasitesinin türünü ve derecesini belirlemeye yöneliktir. Prevalans popülasyona göre değişir; erkeklerde kırmızı-yeşil eksiklikleri kadınlara göre daha yaygındır. Dünya genelinde çeşitli oranlar bildirilmiş olsa da, belirli bir kırılım diye ifade edilebilir.

Etki açısından renk görme bozuklukları günlük yaşamı etkileyebilir; özellikle renk kodlaması gerektiren görevler, güvenlik açısından uyarı işaretlerinin anlaşılması ve bazı mesleklerde sınırlamalar doğurabilir. Konjenital formlar için kesin bir tedavi yoktur, ancak tasarım ve eğitim desteği ile adaptasyon kolaylaştırılır. Edinilmiş formlarda ise altta yatan neden tedavi edilirse renk görme korunabilir veya iyileşebilir.