realizmie

Realizm, zwany także realizmem, to szeroki nurt obejmujący sztukę, literaturę, filozofię i nauki społeczne, którego celem jest wierne odzwierciedlenie rzeczywistości, bez upiększeń i patosu. Realizm stawia na obserwację życia codziennego, zwykłych ludzi i ich problemów, często z uwzględnieniem kontekstu społecznego i ekonomicznego. Od romantyzmu różni go skromniejsza forma wyrazu i dążenie do obiektywności.

W historii sztuk i literatury realizm rozwinął się w XIX wieku w Europie jako odpowiedź na romantyzm. W malarstwie wyróżniają się takie postacie jak Gustave Courbet i Jean-François Millet; w literaturze – Honoré de Balzac, Gustave Flaubert, a w Rosji – Lyev Tolstoj i Fiodor Dostojewski. W Polsce realistyczny nurt pojawił się w okresie pozytywizmu i utrzymał w literaturze i malarstwie, z Bolesławem Prusem, Stefanem Żeromskim oraz Janem Matejką i Józefem Chełmońskim jako reprezentantami polskiego realizmu (historycznego i społecznego) w sztuce.

W filozofii realizm to przekonanie, że świat istnieje niezależnie od ludzkiego poznania. Wśród odmian znajdują się realizm naukowy (twierdzenie, że teorie naukowe odzwierciedlają rzeczywistość), realizm poznawczy i realizm moralny. Realizm wśród nauk i filozofii współczesnej często konfrontuje się z idealizmem, konstruktywizmem i innymi perspektywami.

Współcześnie realizm przejawia się w różnych formach: w sztuce dokumentalnej i filmie, w socjalnym realizmie, a także w ruchach filozoficznych takich jak realizm krytyczny. Zobacz także: realizm w sztuce i literaturze, realizm naukowy, socrealizm, verismo.