rangtúlkun

Rangtúlkun er hugtak sem lýsir röngu eða misskildu túlkunarferli, þ.e. þegar túlkun á upplýsingum, texta eða fyrirbærum er röng og veldur röngum niðurstöðum. Orðið samsett úr rang- ('rangt') og túlkun ('interpretation'), sem gefur til kynna röng eða villt merkingu. Rangtúlkun getur átt sér stað í daglegu tali, fjölmiðlum, vísindum, réttarfari, stjórnmálum og þýðingum.

Orsakir rangtúlkunar eru margar: ófullnægjandi samhengis, óljós eða tvísýn gögn, tungumála- og menningarmunur, hugfræðilegar skekkjur eins og staðfestingarþrýstingur, og stundum markviss misnotkun.

Afleiðingar geta verið alvarlegar: misskilning sem leiðir til rangra ákvarðana, tortryggni eða fordóma, sem og vantraust eða misskilning milli einstaklinga eða hópa.

Til að draga úr rangtúlkun býðst margvíslegar leiðir: skýrari forsendur og skilgreiningar, nægjanlegt samhengis og bakgrunnsupplýsingar, gagnger uppfærsla og samráð við mörg þekkingarheimildum, og gagnrýnin nálgun sem endurskoðar túlkun þegar nýjar upplýsingar koma fram. Í vísindum og þýðingum er sérstaklega mikilvægt að framkvæma rökhugsun og endurskoðun.

Rangtúlkun er almennt talin óáreiðanleg eða villandi túlkun sem stuðlar að misskilningi.