qozgalishlar

Qozg‘alishlar, qozg‘alishlar deb ataladigan, jamiyatning siyosiy, ijtimoiy yoki iqtisodiy tuzilishiga qarshi ommaviy faoliyatlarning to‘plamidir. Bu hodisalar ko‘pincha keng ko‘lamli noroziliklar, talablar va harakatlar orqali namoyon bo‘ladi: ko‘chalar bo‘ylab namoyishlar, ish tashlashlar, umummilliy yig‘ilishlar, ayrim hollarda esa qurolli qarshiliklar. Qozg‘alishlar sabablari odatda iqtisodiy noaniqliklar, soliqlar, adolatsizlik, siyosiy repressiya, mafkuraviy yoki etnik/nizolar kabi omillardan kelib chiqadi. Ular odatda mavjud hokimiyat tizimini o‘zgartirish yoki yadro siyosatida islohotlar qilish, resurslar taqsimotini qayta tartibga solish, qonunchilikni yangilash yo‘lini quvvatlaydi. Qozg‘alishlar ijtimoiy tartib, iyerarxiya va hokimiyatga ta'sir qiladi; ba'zi hollarda siyosiy inqirozlar, boshqalarida esa keng ko‘lamli reformalar natijasi bo‘ladi. Tahlilchilar qozg‘alishlarni davr, hudud, ijtimoiy qatlamlar, texnologiya va xalqaro omillarning o‘zaro ta'siri nuqtai nazaridan o‘rganadi. Tarix davomida qozg‘alishlar turli shakllarda yuzaga kelgan: ba'zilarida tinch yo‘nalishlar, boshqalarida esa zo‘ravon yo‘llar. Ularning ta'siri ko'pincha ijtimoiy va siyosiy barqarorlikka ta'sir qiladi, islohotlar yoki davlat ta’minotidagi o'zgarishlar bilan yakun topadi. Qozg‘alishlarni o‘rganish siyosiy tarix, ijtimoiy adolat va davlat nazariyalarini yoritishda muhim o‘rin tutadi.