orðmyndun

Orðmyndun er sú grein málsfræði sem fjallar um hvernig ný orð verða til í íslensku og hvernig þau festast í orðaforðann. Hún byggir á morfemum, litlum merkingareiningum, og skoðar leiðir sem ný orð geta myndast; ferlar þessir eru helst samsetning, afleiðing, innlán, styttingar og nýyrði sem uppfæra orðaforðann.

Samsetning felur í sér að tveir eða fleiri orðhlutar sameinast í eitt nýtt orð sem oft nær fram samhenginu. Afleiðing einkennist af því að forskeyti og viðskeyti bæta við kjarnorði til að breyta orðflokki eða merkingu; oft myndast nafnorð, lýsingarorð eða sagnorð. Innlán eru orð sem aðlagast íslenskri beygingu og hljómi eftir að hafa verið tekin upp frá öðrum tungumálum. Styttingar og afkortanir byggja upp tiltölulega nýja orð sem stækka orðaforðann. Nýyrði eru dregin fram innan málsins til að lýsa nýjum fyrirbærum, tækni eða vísindum.

Framsetning orðmyndunar er lifandi hluti íslensks málkerfis og tengist málnotkun, þróun tækni og samfélagsvenjum. Rannsóknir á orðmyndun hjálpa málfræðingum, ritstjórum og notendum að halda orðfangi skýrum og samræmdum, og orðasöfn og málstofur endurskoða nýyrði til samræmis við beygingakerfi og ritmál.