mælingaraðferðir

Mælingaraðferðir eru kerfisbundnar aðferðir til að afla upplýsinga um breytur í vísindum, verkfræði og öðrum sviðum. Þær geta verið megindlegar (quantitative) eða eigindlegar (qualitative), og þær byggja oft á hlutlægum mælingum, forspá eða athugunum til að meta einkenni eða gildi.

Mælingar skiptast oft í beinar mælingar, þar sem eiginleiki er mældur beint með mæliaðgerð eða tækni (t.d. lengd með mælibút, hitastig með hitamæli), og óbeinar mælingar, þar sem gildi er metið af öðrum gögnum eða forsendum (t.d. líffræðilegar aðstæður eða spurningalistar). Auk þess eru mælingar stundum kallaðar uppbyggðar av megindlegum eða eigindlegum aðferðum, allt eftir því hvernig gögnin eru unnin og hvað þau sýna.

Mælitæki krefjast kalibreringar og stöðlunar til að tryggja nákvæmni og endurtekjanleika. Mælingavillur eru óhjákvæmar og skiptast í tilviljunarvillur og kerfishluta (systematic bias). Mælingar eru metnar með óvissu og tölfræðilegri úrvinnslu; mikilvægt er að skrá aðstæður og mælingaeiningar (t.d. SI-einingar) til samanburðar og endurtekningar.

Gildi mælinga byggist á réttmæti (validity) og áreiðanleika (reliability). Vísindaleg vinnubrögð leggja áherslu á stöðlun, endurtekningu og gæðamiðlun til að tryggja áreiðanleg og samanburðan niðurstöður.