klimës

Klimës është shkenca që studion klimën dhe mënyrën në të cilën moti ndryshon gjatë një periudhe të gjatë në një rajon të caktuar. Ajo përfshin temperatura mesatare, reshjet, lagështinë, erën dhe dritën e diellit, si dhe proceset që këto karakteristika ndërveprojnë. Klima matet dhe përshkruhet mbi një periudhë të gjatë, zakonisht 30 vjet ose më shumë, për të dalluar nga moti i përditshëm.

Sistemi klimatik i Tokës përbëhet nga atmosfera, hidrosfera, krio-sfera, biosfera dhe litosfera. Energjia nga dielli ngroh planin dhe Tokën, ndërsa proceset e Tokës dhe të ujit krijojnë një bilanc energjie që përcakton klimën. Efekti serrë, ndryshimet në albedo dhe rrjedhja e energjisë në oqeane dhe në ajër formojnë modelet e temperaturave dhe reshjeve që ndryshojnë me vendin dhe me kohën.

Variabiliteti klimatologjik vjen nga faktorë natyrorë dhe nga ndikimet njerëzore. Faktorët natyrorë përfshijnë ciklin El Niño–La Niña dhe aktivitetin vullkanik, që prodhojnë variacione të temperaturave dhe reshjeve. Shumë nga ngrohjet aktuale të klimës vijnë nga emetimet e gazeve serrë si CO2, metani dhe oksidet e azotit, lidhur me përdorimin e fossil fuels dhe ndryshimet në përdorimin e tokës. Si rezultat, parashikohen ngrohje globale, ndryshime në modelet e reshjeve, ngritje të nivelit të deteve dhe ngjarje ekstreme më të shpeshta.

Matjet dhe parashikimet e klimës mbështeten në të dhëna nga termometrat, stacionet ajrore, akujt dhe satelitët. Modelet klimatike globale dhe skenarët e emetimeve përdoren për të parashikuar evolucionin e temperaturave, reshjeve dhe rreziqeve klimatike në të ardhmen.

Ndikimet e klimës ndryshojnë me rajonin dhe përfshijnë thatësira më të gjata, përmbytje më të shpeshta, rritje të nivelit të detit, ndryshime në bujqësi dhe sfida për biodiversitetin. Qeveritë dhe komunitetet mund të përgjigjen me masa lehtëshimi dhe adaptimi: reduktimi i emetimeve të gazeve serrë, rritja e energjisë së rinovueshme, menaxhimi i ujit dhe infrastrukturë më të qëndrueshme kundër ngjarjeve ekstreme.