jarðefni

Jarðefni er hugtak sem notað er um náttúruleg efni sem mynda borð jarðarinnar og byggja upp yfirborð hennar. Það nær yfir steindir, bergtegundir, jarðvegi og setmynduð efni, auk orkuforða sem liggja í berglögum, svo sem kol, olíu og gas. Jarðefni eru grunnurinn fyrir námuvinnslu, byggingarverkefni og landnotkun og þau hafa einnig mikilvægi í vísindalegum rannsóknum og mati á umhverfisáhrifum.

Flokkun jarðefna byggir oft á uppruna og ástandi þeirra. Steindir eru hreinar eða samsettar efni með ákveðna kristallgerð og efni, sem sjást í bergi sem föst einingar. Bergtegundir skiptast almennt í magmatiska bergtegundir (myndast þegar kvika kólnar og kristallast), setbergtegundir (myndast þegar set hleðst og límast saman) og metamorfr berg (berg sem breytist undir þrýstingi eða hitastigi). Jarðvegur er lag af efnum sem mótast af veðrun, líffræðilegum ferlum og loftslagi og hefur mikilvæga þriðja stoð fyrir líf og landbúnað. Setmynduð efni eins og sandur, silt og leir eru oft mikilvægar hráefnafyrirbyggingar eða jarðvegsström.

Notkun jarðefna fer m.a. fram í byggingariðnaði (grjót, sand, molar), málm- og orkuútvinnslu (steindir og orkuforði), landbúnaði (jörð og næringarefni) og mörkuðum sem tengjast tækni og framleiðslu. Umhverfisáhrif námuvinnslu og nýtingar eru viðfangsefni sem gjarnan eru teknar með í ákvarðanir, með áherslu á sjálfbæra nýtingu og endurnýtingu.