investitsiya

Investitsiya — resurslarni, asosan pulni, kelajakda foyda olish maqsadida aktivlar yoki loyihalarga yo’naltirish jarayoni. Iqtisodiyot nuqtai nazaridan u kapital aktivlarini yaratish yoki mustahkamlashga xizmat qiladi, ishlab chiqarish quvvatini oshiradi. Investitsiya ko’pincha tejashlar, foyda, qarzlar yoki tashqi kapital orqali moliyalanadi. Natijada kapital to’planadi, iqtisodiy o’sish va ishlab chiqarish imkoniyatlari kengayadi.

Investitsiya turlari real va moliyaviy bo’limlariga bo’linadi: real investitsiya fizik aktivlar (zavod, uskuna, infratuzilma, tadqiqot va rivojlanish) yaratishga yo’naltiriladi. Moliyaviy investitsiya qimmatli qog’ozlar, qarzlar yoki boshqa moliyaviy instrumentlarga sarmoya kiritishni anglatadi. Manba bo’yicha mahalliy (domestic) va chet el investitsiyalari mavjud; chet el sarmoyasining bevosita bo’limi (FDI) va portfel investitsiya deb ataladi. Qaror qabul qilishda istiqboldagi daromad, xavf, vaqt perspektivasi va likvidlik ehtiyojlari muhim o’rin tutadi.

Asosiy ta’siri iqtisodiy o’sishga, ish o’rinlari yaratishga va texnologik transferga yordam beradi. Investitsiya yalpi kapital yig’ilishining o’sishi orqali o’lchanadi va ko’pincha Yalpi ichki mahsulot (YIM) o’sishiga ta’sir qiladi. Sarmoyani jalb qiluvchi siyosatlar — makroiqtisodiy barqarorlik, qonuniy kafolatlar, mulk huquqi himoyasi, moliyaviy xizmatlarga kirish hamda soliqlar siyosati — muhim omildir. Risklar sifatida bozorning o’zgaruvchanligi, kredit xavfi, siyosiy o’zgarishlar hamda loyiha xususiy noaniqliklar keltiriladi. O’lchovlar orasida yalpi kapital yig’ilishi (GFCF) va investitsiya ulushi YIMga nisbatan kuzatiladi.