genellenebilirlik

Genellenebilirlik, araştırma bulgularının çalışılan örneklem ve bağlamın ötesine uygulanabilirliğini ifade eder. Bu kavram, sonuçların evrensel olarak tüm popülasyonlara veya farklı koşullara ne kadar genellenebilir olduğunu değerlendirir. İç geçerlilik (bulguların doğruluğu) ile dış geçerlilik (genellenebilirlik) ayrımında, genellenebilirlik bulguların hangi ölçüde aşırı-özel kalmadan genellenebileceğini sorgular.

Genellenebilirliği etkileyen başlıca faktörler arasında örneklemin temsiliyet düzeyi, örneklem büyüklüğü, çalışma bağlamının popülasyona benzerliği, ölçüm araçlarının geçerliliği ve güvenilirliği ile müdahalenin uygulanma biçimi sayılabilir. Zaman, kültürel ve demografik çeşitlilik de sonuçların farklı topluluklarda geçerli olup olmadığını belirler. Ayrıca araştırma tasarımı, istatistiksel güç ve raporlama şeffaflığı da rol oynar.

Genellenebilirliğe yönelik temel tehditler arasında örneklemin yanlı seçilmesi, ölçüm ve müdahale uyumsuzlukları, sonuçların yalnızca dar bir bağlam için geçerli olması ve paylaşım yayınlama yanlılıkları sayılır. Zamanla değişen koşullar ve kültürel farklılıklar, aynı çalışmanın farklı ortamlarda farklı sonuçlar doğurmasına neden olabilir. Bu nedenle genelleme sıklıkla bağlamsal sınırlamalar içerir.

Genellenebilirliği artırmak için rastgele veya tabakalı örnekleme, çok merkezli veya çok kültürlü çalışmalar, farklı bağlamlarda replikasyonlar, meta-analizler ve dış geçerliliği güçlendirecek tasarım farkları uygulanır. Bulgular rapor edilirken hangi sınırlamaların bulunduğu net belirtilmelidir; ayrıca teorik çerçeveyle desteklenen genelleyici varsayımların farklı popülasyonlarda doğrulanması amaçlanır.