fotoreseptörleri

Fotoreseptörleri, gözün retina tabakasında bulunan hücrelerdir ve ışığı elektrik sinyallerine dönüştürerek görsel bilgi iletimini başlatır. İki ana tipi vardır: çomaklar (rod) ve koniler (cone). Çomaklar yüksek duyarlılığa sahip olup düşük görme keskinliğinde çalışır ve karanlıkta görmeyi destekler; koniler ise ışığa duyarlıdır, renkli görmeye katkıda bulunur ve özellikle merkezi görsel alan olan fovea merkezinde yoğun bulunur. İnsanlarda koniler üç tür opsin içerir (kırmızı, yeşil ve mavi spektruma duyarlı); çomaklar ise rod opsin içerir.

Her iki tip de dış segmentte fotopigmentleri taşır; iç segmentte metabolik yapı bulunur ve sinir uçları sinaptik terminal ile bipolar ve horizontonal hücrelere bağlantıyı sağlar. Işık fotonları fotopigmentlerle etkileşince retinoid yoluyla kimyasal sinyal zincini başlatır. Çomaklar ve koniler için temel yol, ışıkla opsinlerin aktivasyonuyla başlar: 11-cis-retinal, ışıkla all-trans-retinal’e isomerize olur ve opsini aktive eder; bu da transducin (G-protein) ve PDE6’yi aktive eder; cGMP seviyesi düşer ve dış segmentteki Na+/Ca2+ kanalları kapanır, hücre hiperpolarize olur ve glutamat salgısı azalır. Bu sinyaller bipolar hücreler aracılığıyla gangliyon hücrelerine gider ve görsel bilgi beyne iletilir.

Fotoreseptörler, dış segmentin yenilenmesi ve retinoid döngüsü aracılığıyla sürekli olarak 11-cis-retinal’e dönüştürülen pigmentlerle çalışır. Fotoreseptör hasarı retinitis pigmentosa ve yaşa bağlı makula dejenerasyonu gibi hastalıklara yol açabilir.