fotopsinler

Fotopsinler, ışığa duyarlı proteinlerdir ve retina koni fotoreseptör hücrelerinde bulunurlar. G protein bağlı reseptörler (GPCR) sınıfına ait olan bu moleküller, parlak ışık altında renk görmeyi sağlayan ana moleküllerdir. Fotopsinler, koni hücrelerinin dış segmentlerinde yerleşir.

Bir fotopsin, 11-cis-retinal adlı kromoforu taşıyan bir apo-protein içerir. Işık fotonu absorbe edildiğinde kromofor 11-cis-retinal all-trans-retinal’e isomerleşir ve fotopsin aktive olur. Bu olay transducin adlı G proteininin aktive olmasına ve PDE yoluyla cGMP’nin düşmesine yol açar. Sonuç olarak koni hücresinin iyon kanalları kapanır ve hücre hiperpolarize olur; beyin görsel sinyali alır.

İnsanlarda üç ana fotopsin türü vardır: S fotopsini (mavi duyarlı), M fotopsini (yeşil duyarlı) ve L fotopsini (kırmızı duyarlı). Konilerin merkezi retina olan fovea’da yoğunluğu farklıdır; L ve M fotopsinleri merkezi bölgelerde baskın olabilir, S fotopsini ise daha geniş bir alanda bulunur. Spektral duyarlılıkları yaklaşık olarak S: 420–460 nm, M: 534–545 nm, L: 564–580 nm aralığındadır.

Genetik olarak, L ve M fotopsin genleri insanlarda X kromozomu üzerinde bir tandem dizi halinde bulunur; S fotopsin geni ise 7. kromozomda yer alır. Bu genetik farklılıklar ve yeniden düzenlemeler kırmızı-yeşil renk görme bozukluklarına yol açabilir; protanopi ve deuteranopi bu bozukluklardan en yaygın olanlarıdır.