endochondrális

Endokondral kemikleşme, kıkırdak bir modelden kemik dokusunun oluştuğu skelet gelişim sürecidir. İnsan iskeletinin çoğu uzun kemik, omur ve bazı kafatası kemikleri bu mekanizmayla gelişir; bazı kemikler ise intramembranöz kemikleşme yoluyla oluşur.

Süreç, hiyalin kıkırdak modelinin meydana gelmesiyle başlar. Bu model mezenkimal hücrelerden oluşur ve fetal dönemde şekillenir. Model, diyafiz (orta kısmı) boyunca primer osifikasyon merkeziyle büyümeye başlar. Bu merkezde kıkırdak hücreleri hipertrofik hale gelir, çevrelerindeki matriks kalsifiye olur ve kıkırdak hücreleri ölür. Kan damarları ve osteojenik hücreler bu bölgeye girer; osteoblastlar kemik dokusu kurar ve primer kemik iliği boşluğu oluşur. Böylece diyafiz gelişir.

Epifizlerde ikinci (sekundar) osifikasyon merkezleri doğumdan sonra ortaya çıkar ve çoğu kemikte bu süreç epifizlerde de benzer şekilde ilerler. Genellikle eklem yüzeylerini kapsayan eklem kıkırdağı korunur; epifizlerde tam bir medüller boşluk her zaman oluşmaz ve büyüme plakları bu bölgelere yakın konumlandırılır.

Büyüme plakları (epifizar plaklar), diaphysis ile epifiz arasındaki kıkırdak alanlarını oluşturur. Resting (dinlenme), proliferatif, hipertrofik ve kalsifiye zonlardan oluşan bu bölgede endokondral kemikleşme, kemiğin boyca uzamasını sağlar. Ergenlikte hormonal etkilerle plaklar kalsifiye olarak kapanır ve kemik uzunluğunun büyümesi sonlanır.

Klinik açıdan, büyüme plaklarındaki zararlar uzun kemik gelişimini etkileyebilir; kırıklar bu bölgelerde iyileşme sorunlarına yol açabilir. Endokondral kemikleşme, osteoartrit ve kemik kırıklarının iyileşmesiyle de ilişkili bir süreçtir.